29 oktober 2021
In februari stelde de overheid Hans Schikan aan als special envoy vaccins, hij zit o.a. in het topteam van Health-Holland, de naam van de Topsector Life Sciences & Health. Hij adviseert de overheid over ‘Hoe Nederland kan bijdragen aan de productie van COVID-19 vaccins’, zo staat vermeld in de brief ‘Stand van zaken COVID-19‘ van augustus.
Health-Holland is verweven met PharmInvestHolland (voor publiek-private samenwerking) en InvestInHolland. Dit is een netwerk waarvoor het NFIA internationale bedrijven aantrekt, dit ‘Netherlands Foreign Investment Agency’ valt onder het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
Op de website van InvestInHolland zijn verschillende succesverhalen te lezen over bedrijven in Nederland en de aantrekkelijke mogelijkheden die Nederland te bieden heeft. In het succesverhaal over Pfizer legt Marc Kaptein uit dat er nauw wordt samengewerkt met universiteiten en dat de komst van de EMA naar Nederland de industrie een boost kan geven.
De verhuizing van het EMA van Londen naar Amsterdam in 2019 werd beschouwd als een impuls: nieuwe kansen voor de Topsector Life Science & Health, Health-Holland. Dit resulteerde in een actieprogramma. Health-Holland was ook betrokken bij de economische missie naar Boston (2019), waar de overheden van Nederland en Boston het Transatlantic Life Sciences Partnership ondertekenden.
Hieronder brengt Vraagtekens.net een collectie bronnen over deze onderwerpen onder de aandacht in een tijdlijn. In het eerste deel staan bronnen over de privatisering van het productiedeel van het voormalige NVI (Nederlands Vaccin Instituut) en over de verkoop van het Antonie van Leeuwenhoekterrein, waar ook het RIVM is gevestigd. Bij de bronnen vanaf 2017 gaat het onder meer over publiek-private samenwerking en de regelgeving omtrent productie. Vraagtekens.net analyseert niet, maar verzamelt en nodigt onderzoeksjournalisten en anderen uit dit nader te onderzoeken.
Bij mobiele weergave is landscape modus aanbevolen
| Vaccinindustrie | Publiek-Private Samenwerking | Bronnen | |
| 2012 | De Cyrus Poonawalla Group neemt het productiedeel van het NVI over (Nederlands Vaccin Instituut, voorheen onderdeel van het RIVM) en wordt hiermee eigenaar van het bedrijf Bilthoven Biologicals (BBio). Partners: de Bill & Melinda Gates Foundation (BMGF), World Health Organization (WHO), United Nations Children Fund (UNICEF), Global Polio Eradication Initiative (GPEI). M.b.t. de onderzoeksafdeling van het voormalige NVI (Intravacc) is regelmatig gesproken over privatisering, maar de privatisering is geannuleerd/opgeschort. |
Bilthoven Biologicals, hoe het begon Partners Overheid.nl |
| 2012/ 2013 |
Oprichting stichting-Alt milieuvergunning USPB “Na de verkoop van de vaccinproductiefaciliteiten van het NVI aan Bilthoven Biologicals B.V. en daarna de verkoop van het terrein, worden de terrein brede milieuvergunningen beheerd door Stichting Antonie van Leeuwenhoek-terrein (Stichting-ALt).” |
Stichting-ALt.nl Statuten (html-versie) |
| 2013/ 2014 |
De Rijksoverheid verkoopt het Antonie van Leeuwenhoekterrein waar o.a. het RIVM is gevestigd, aan Bilthoven Biologicals (van de Cyrus Poonawalla Group). (2014 transactie, zie PelsRijcken) | Utrecht Science Park Bilthoven Pelsrijcken.nl |
| juni 2016 | HollandBio presenteert het plan ‘Life Sciences 2030’. ‘Het plan bevat een scenario om in 2030 bij de wereldtop in de life sciences te gaan behoren.’ HollandBio is de belangenvereniging van biotech-bedrijven in Nederland | HollandBio Health-Holland |
| dec 2016 | Kamerstuk 33567 | Oprichting Stiching Antonie van Leeuwenhoek-terrein, Edith Schippers en het voornemen Intravacc te verzelfstandigen. “Vermijden belangenverstrengeling. Nadat de productiefaciliteiten van het Nederlands Vaccin Instituut (NVI) medio 2012 zijn verkocht aan Bilthoven Biologicals (Bbio) zijn de voormalige taken van het NVI op het gebied van Onderzoek en Ontwikkeling, na de opheffing van het agentschap NVI per 1 januari 2013, verdeeld over het RIVM en Intravacc.” | Overheid.nl |
| 2016 | Poonawalla Science Park B.V. (PSP) wordt eigenaar en beheerder van het terrein ‘Antonie van Leeuwenhoekterrein, waar o.a. het RIVM is gevestigd. | (Utrecht Science Park Bilthoven, idem als boven) Cyrus Poonawalla, bio |
| 2017 | Poonawalla Science Park B.V. gaat een samenwerking aan met Utrecht Science Park. Het Antonie van Leeuwenhoekterrein krijgt de naam USPB, Utrecht Science Park Bilthoven Organisaties op het USPB: | (USPB, idem als boven) Stichting ALt, Organisaties |
| 2017 | Oprichting PharmInvestHolland “om het R&D investeringsklimaat voor biofarmaceutische bedrijven in Nederland te versterken. Het breed gedragen initiatief is in 2017 opgericht onder de vlag van de Topsector Life Sciences & Health, Health-Holland.” “PharmInvestHolland is niet verantwoordelijk voor het aantrekken van internationale bedrijven. Onder de noemer Invest in Holland vervult de Netherlands Foreign Investment Agency deze rol.” Onder andere de Rijksoverheid, Health-Holland en Invest in Holland worden vermeld als deelnemer van PharmInvestHolland. Zie ook: Pfizer success story‘A truly integrated part of the biotech ecosystem in the Netherlands’ | PharmInvestHolland Flyer (2018):‘The Netherlands Europe’s most attractive and innovative biopharmaceutical industry environment’ InvestInHolland: About NFIA, Your One-Stop Shop for Success in the Netherlands |
| 2018 | Oprichting Intravacc B.V. (plannen) Verschillende kamerstukken over mogelijke privatisering Intravacc., o.a. van Bruno Bruins en Tamara van Ark | Eerstekamer.nl, dossier |
| 2019 | Verhuizing van het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA) van Londen naar Amsterdam | Rijksoverheid |
| juli 2019 | Economische missie vanuit de overheid naar Boston voor partnerschap Nederland-Massachusetts. Betrokken bedrijven kwamen uit de sectoren Life Sciences & Health, Robotics/Artificial Intelligence en Climate Resilience. In het missieboekje staan ook Nederlandse universiteiten onder ‘company profiles’ vermeld. | Rijksoverheid, via Web Archive Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland, missieboekje |
| 2019 | Transatlantic Life Sciences Partnership Ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst in ‘Life Sciences’ Nederland-Massachusetts. In addition to the signatories, Health-Holland, MassBio, HollandBIO and the Henri A. Termeer Tribute Committee will provide support for accelerating the growth of their life sciences hubs and the global opportunities for their respective domestic research organizations and companies. | Health-Holland, Innovation Quarter Termeer Foundation |
| 2019/ 2020 | Uitwerking ‘Actieprogramma voor Topsector Life Sciences & Health’. Op initiatief van EZK en VWS en naar aanleiding van de impuls door de komst van de EMA voor de sector (het actieprogramma vermeldt ook ‘belangrijke internationale partners’ als de WHO en de Bill & Melinda Gates Foundation). Link naar Health-Holland bij de RVO (Rijksdienst voor ondernemend Nederland, over o.a. financiële steun bij Publiek-Private samenwerkingsverbanden, PPS) | Overheid.nl en Health-Holland (pdf) (Rijksoverheid) |
| mei 2020 | Invest in Holland publiceert een succesverhaal over Bilthoven Biologicals ‘Knowledge-sharing leads to long-term success for BBio in the Netherlands’ | InvestInHolland |
| juli 2020 | ‘How the Netherlands Became a Key Player for Vaccine Development’, een informatieve blog op de website van InvestInHolland | InvestInHolland |
| 2020 | Tijdelijke regeling afwijkende behandeling vergunningaanvragen gentherapie in verband met bestrijding COVID-19 | Overheid.nl, maart Overheid.nl, juli |
| juli 2020 | Verordening (EU) 2020/1043 van het Europees Parlement en de Raad “Op 17 juli 2020 heeft de Europese Commissie een Verordening gepubliceerd welke een dag later, op 18 juli 2020, van kracht is geworden. Door deze Verordening 2020/1043 zijn delen van de ggo-regelgeving buiten werking gesteld indien sprake is van klinisch onderzoek voor COVID-19. Zo is er geen ggo-vergunning nodig voor klinisch onderzoek naar curatieve of preventieve behandeling van COVID-19. Als gevolg van de Verordening 2020/1043 is de Nederlandse “Tijdelijke regeling afwijkende behandeling vergunningaanvragen gentherapie in verband met bestrijding COVID-19” buiten werking gesteld“ | Europa.eu Loket gentherapie, RIVM Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) |
| juli 2020 | Europese Commissie presenteert EU-strategie voor vaccins ‘De regelgevingsprocessen zullen flexibel zijn, maar blijven robuust’ | Europa.eu (EU-vaccinstrategie nieuw) |
| aug 2020 | GAVI kondigt samenwerking met SII aan (Serum Institute of India, van Cyrus en Adar Poonawalla) Geneva, 7 August 2020 – A new landmark collaboration between SII, the world’s largest vaccine manufacturer by volume, Gavi and the Bill & Melinda Gates Foundation will accelerate the manufacture and delivery of up to 100 million doses of COVID-19 vaccines for low- and middle-income countries (LMICs) as part of the Gavi COVAX AMC, a mechanism within the COVAX Facility. Cyrus Poonawalla is ook eigenaar van Bilthoven Biologicals en van het Antonie van Leeuwenhoekterrein. | GAVI.org SII |
| sept 2020 | Besluit Wob-verzoek contacten met farmaceuten, en naar aanleiding van bezwaar: Beslissing op bezwaar op besluit op Wob-verzoek over contacten met het farmaceutisch bedrijfsleven | Rijksoverheid.nl en Rijksoverheid.nl (besluit op bezwaar) Ministerie van EZK |
| nov 2020 | Kamerbrief over aankoop COVID-19 vaccins | Rijksoverheid.nl |
| nov 2020 | Invest in Holland publiceert een succesverhaal over Pfizer ‘A truly integrated part of the biotech ecosystem in the Netherlands’ | Invest in Holland |
| 2020-2023 | INTERNATIONAL STRATEGY 2020-2023, Top Sector Life Sciences & Health “The internationalisation strategy of the Top Sector Life Sciences & Health (LSH) 2020-2023 builds further upon the successful implementation of the strategy of the past five years. More focus and depth have been incorporated and new developments and opportunities, such as the location of the EMA in the Netherlands and the growing biotech sector, take a more prominent position to further strengthen the business climate.” | Health-Holland (o.a. pag.8 over samenwerking US en samenwerking China) |
| jan 2021 | Intravacc benoemt drie leden in de raad van commissarissen: Nico Oudendijk (voorzitter), Bruno Bruins en Karin Dorrepaal. Per 1 januari 2021 is Intravacc een zelfstandige vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (BV) geworden, een zogenoemde ‘beleidsdeelneming’ met De Staat der Nederlanden als enig aandeelhouder | Intravacc. |
| feb 2021 | Hans Schikan, met veel ervaring in de biopharma, start als special envoy vaccins. Hij zit in het topteam van Health-Holland, Topsector Life Sciences & Health | Rijksoverheid (bio bij Pharvaris) |
| feb 2021 | Intravacc neemt moderne pilot productiefaciliteit in gebruik en start concept-design van multifunctionele vaccinfabriek | Intravacc |
| mrt 2021 | Tamara van Ark beantwoordt kamervragen over de ontwikkelingen rondom de verkoop van Intravacc, zij geeft aan dat aandelen van Intravacc voorlopig in handen van de staat zijn. Informatie op de website van Pels Rijcken (die adviseerde over o.a. Intravacc) over de Publieke Aandelen Monitor (PAM). Marien de Jonge, broer van Hugo de Jonge, zit in de wetenschappelijke adviesraad van Intravacc | Overheid.nl Intravacc, advisory board |
| mrt 2021 | Jaarrekening RIVM 2020 “Vaccinvoorraad Het RIVM heeft diverse verplichtingen voor afname van vaccins bij leveranciers. Deze meerjarige contracten bevatten marktgevoelige informatie, waardoor omvang en looptijd van deze contracten niet in de jaarrekening kan worden vermeld.” | Rijksoverheid, pdf pag. 19 |
| mrt 2021 | Rapport van Special Envoy Hans Schikan over mogelijkheden opschaling: ‘Vaccins, van productie tot preparedness’ (Bijlage bij kamerbrief van 23 maart) De VIG (Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen) wordt vermeld in een tabel met aanbevelingen, bij communicatie: ‘Beter begrip creëren rond vaccinproductie’ Leden van de VIG zijn onder meer Pfizer, Janssen en AstraZeneca | Rijksoverheid, rapport Tweede Kamer , kamerbrief HollandBio, +tabel met aanbevelingen |
| april 2021 | Stichting AL-t krijgt een vergunning voor het uitbreiden van het GGO-gebied | Overheid.nl, maart Overheid.nl, april (pdf) (GGO-vergunningverlening) |
| juli 2021 | Pandemic preparedness Act now | bijlage bij brief Stand van zaken COVID-19, van Health-Holland “Per mei 2021 richtte het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in het kader van onder andere pandemic preparedness een Interdepartementale Stuurgroep in, en een onafhankelijke Taskforce, onder leiding van special envoy vaccins Hans Schikan, met drie Werkstromen: ‘Voorkomen’, ‘Verbinden’ en ‘Voorbereiden’, de drie V’s. Het Werkspoor ‘Voorbereiden’”, met de Topsector Life Sciences & Health (LSH; Health-Holland) en haar Topteam in the lead, werd gevraagd om met spoed voorstellen te genereren voor vaccinproductiefaciliteiten en -capaciteit in ons land en bovendien de Minister en Stuurgroep te voorzien van adviezen omtrent die voorstellen.” | Tweede Kamer (Of via de brief, 3e bijlage) |
| aug 2021 | Brief ‘Stand van zaken COVID-19’ + bijlagen, Hugo de Jong VWS stelt een taskforce aan en vraagt ‘Topsector Life Sciences & Health’ om voorstellen te doen voor vaccinproductie. Deze Topsector heet ‘Health-Holland’, special envoy Hans Schikan is lid van het TopTeam van Topsector LSH, Health-Holland. | Tweede Kamer, brief met bijlagen LinkedIn, Hans Schikan |
| sept 2021 | Beantwoording Kamervragen over de uitgelekte contracten met Pfizer De contracten van Pfizer met Albanië en met Brazilië zijn uitgelekt (de ‘Pfizer-leak’). De inhoud van deze contracten leidde tot kritiek en ongerustheid. Pfizer-CEO van Latijns Amerika Carlos Murillo verklaarde onder ede dat Pfizer voor elk land dezelfde voorwaarden heeft gesteld in het leveringscontract. Het leidde in Nederland tot kamervragen, ingediend door Pepijn van Houwelingen. Hugo de Jonge vermeldt bij meerdere antwoorden dat afspraken uit de overeenkomsten onder de geheimhoudingsplicht vallen. | Rijksoverheid |
Bron: Kamerstuk uit 2016, Overheid.nl. Oprichting Stichting Antonie van Leeuwenhoek-terrein, Edith Schippers
Bron:Kamerstuk 33567 nr. 8, 2016, Overheid.nl
Bron: Kamerstuk 34951 nr. A;1, 2018, Overheid.nl
bron: Kamerstuk 29477 nr. 628, 2019, Overheid.nl
Bron: Rijksoverheid (archiefpagina, Wayback Machine)
Bron: Intravacc (persbericht over vaccinontwikkeling)
Bron: Health-Holland, Actieprogramma Topsector Life Sciences & Health
Bron: Tweede Kamer, Stand van zaken COVID-19, 13 augustus 2021
Bron: Cyruspoonawalla.com.
Eigenaar van o.a. Bilthoven Biologicals en het Utrecht Science Park Bilthoven, waar ook het RIVM is gevestigd
(via paardenraces en -fokkerij in aanraking gekomen met de vaccinindustrie).
Bron: ‘Vaccins van productie tot preparedness’ pag. 4,
bijlage bij brief Stand van zaken COVID-19, 23 maart 2021
Bron: belangenvereniging HollandBio, Life Sciences 2030, pag. 8
Kan publiek-private samenwerking worden beschouwd als geïnstitutionaliseerde belangenverstrengeling? Is er sprake van corporatisme? Waarom is er in de brieven Stand van zaken COVID-19 een focus op vaccinatie, en niet op medicatie? Is het overheden toegestaan om geheime afspraken met bedrijven te maken?
Bron: RIVM, pdf pag.19
Bron: Rijksoverheid
Bron: uitgelekt contract Pfizer-Albanië. Pfizer-CEO van Latijns Amerika Carlos Murillo verklaarde onder ede dat Pfizer voor elk land dezelfde voorwaarden heeft gesteld in het leveringscontract. Bij Beantwoording Kamervragen over de uitgelekte contracten met Pfizer, waarin Hugo de Jonge zich bij de beantwoording van meerdere vragen beroept op de geheimhoudingsplicht die op de overeenkomt met Pfizer rust
Europarlementariër Cristian Terheş toont vrijgegeven contracten waarin grote delen zijn weggelakt tijdens een persconferentie op 28 oktober 2021:
Bron: health-holland.com